Dag 19. Chili via Humberstone naar de leegte van de woestijn.

Yes, we hebben weer WiFi. Dus het blog een dagje later dan gepland. 

Het leek wel of het vannacht stormde, maar het was toch de branding van de zee met de enorme golfslag. ‘s Ochtends als we opstaan liggen de eerste surfers al weer in het water op een grote golf te wachten.

Na een heerlijk uitgebreid ontbijt (het beste tot nu toe) met uitzicht op de indrukwekkende branding rijden we Iquique uit. Dat is altijd even zoeken, ook met GPS, omdat je hier ook niet linksaf mag en veel eenrichtingsverkeer hebt. We stijgen meteen flink als we Iquique uitrijden. Het is weer een bijzonder landschap. We rijden weer net als gisteren door een verlaten woestijn op een hoogte van 1200 m met rechts van ons hoge pieken met besneeuwde toppen.

We hebben vandaag een bijzondere bezienswaardigheid, het terrein van de bewaard gebleven salpeterfabriek Santa Laura en het ernaast gelegen arbeidersdorp Humberstone. De fabriek en het dorp liggen in de afgelegen Pampas, een van de droogste woestijnen op aarde. Vanaf 1880 woonden en werkten duizenden werknemers uit Chili, Bolivia en Peru hier om het grootste salpeterdepot ter wereld te verwerken tot kaliumnitraat. Dit werd eerst gebruikt als springstof en later voor kunstmest. 

In 1872 werden de twee salpeterbedrijven gesticht, de eerste was in Santa Laura, toen dit gebied nog van Peru was. In datzelfde jaar stichtte James Thomas Humberstone de Peru Nitrate Company. Beide vestigingen groeiden snel en werden drukke stadjes, gekenmerkt door gebouwen en huizen in Engelse stijl. In hun beste tijd, eind 19e en begin 20e eeuw, telde Santa Laura 425 en Humberstone meer dan 3500 inwoners. 

De productie piekte tijdens de Eerste Wereldoorlog toen veel salpeter werd gebruikt voor de fabricage van springstoffen, tot een maximum van 3000 kiloton in 1917. Een groot deel werd ook gebruikt voor de productie van kunstmest. Tijdens de grote depressie van 1929 stortte de handel in salpeter in, omdat in Duitsland ook een alternatief werd ontwikkeld voor kunstmest. Duitsland importeerde zijn nitraat tot dan toe uit Chili, maar door de oorlog en de grote vraag naar munitie was er behoefte aan een alternatieve bron.

Santa Laura en Humberstone werden in 1934 vrijwel bankroet overgenomen door het bedrijf COSATAN. Dit bedrijf hernoemde de fabriek “Oficina Santiago Humberstone" ter ere van de oprichter. De onderneming probeerde een concurrerend natuurlijk salpeter te produceren door Humberstone te moderniseren, waardoor het in 1940 de meest succesvolle producent werd. Dit bracht Chili veel rijkdom. Beide bedrijven hielden in 1960 op te bestaan na een snelle neergang van het moederbedrijf COSATAN. In 1970, nadat de plaatsen spooksteden waren geworden, werden ze uitgeroepen tot nationaal monument en opengesteld voor toerisme. In 2005 werden ze op de Werelderfgoedlijst van UNESCO geplaatst.

Het is een vreemde apocalyptische omgeving waar we rondlopen. Er zijn ook nauwelijks andere toeristen. We slenteren alleen door het kleine stoffige stadje en wanen ons in de de jaren eind 19e eeuw. In de oude arbeidershuisjes zijn kleine musea ingericht: een kantoor van de baas, diverse winkeltjes met knopen en fournituren, huishoudelijke artikelen , gereedschap, speelgoed, een bakker, drankenwinkel, slager, groentenkraam etc. Ook zijn sommige huisjes volledig ingericht zoals het in de 19e eeuw geweest moet zijn, heel eenvoudig maar wel met een woonkamer, slaapkamer, badkamer en keukentje.

Er is zelfs een school nog helemaal in takt, waar 450 leerlingen les hebben gehad, er is een kerk, een ziekenhuis, en zelfs een klein theater voor 400 man. De huisjes zijn in Amerikaanse stijl gebouwd, met een kleine veranda. De straten zijn stoffig en rechttoe, rechtaan. Het stadje lijkt net een cowboydorp, waar je zo een western zou kunnen opnemen.

Na Humberstone rijden we op een onverharde weg naar Santa Clara. Daar staat de nog grote oude roestige salpeterfabriek in het verlaten landschap. 

Na ons bezoek aan Humberstone tanken we eerst nog even vol. We moeten vandaag weer een eindje rijden (290km) door de woestijn. Tijdig benzine tanken is hier de belangrijkste voorwaarde om niet stil te komen staan langs de weg. Er zijn heel weinig tankstations en als je zonder benzine komt te staan heb je echt een probleem. Net voor de afslag naar Humberstone hebben we een benzinestation gezien, dus daar gooien we de boel weer even vol. We volgen vandaag de Ruta 5 verder. Ons enthousiasme over de woestijnachtige omgeving, het desolate gebied en de wegen die tot de horizon lijken door te lopen is tanende. De oh’s, ah’s en wauw’s komen er bij ons allebei wat minder frivool uit. Maar we rijden lekker door en blijven ons wel verbazen over de omgeving hier in Chili. Volgens google is de Chileense economie de snelst groeiende van Zuid-Amerika. Dat is toch behoorlijk tegenstrijdig met de omgeving die we zien. Heel veel bouwvallige armoedige hutjes, soms met aangespannen zeiltjes over golfplaat wat de naam hutje niet eens mag dragen.  

Uiteindelijk verlaten we de Ruta 5 om richting Codpa te rijden. Hier zal ons hart vast weer sneller gaan kloppen. 

Codpa is namelijk een dorp, in het hart van de leegte van de woestijn. Het moet een heerlijke plek zijn om de indrukken tot zo ver opgedaan eens rustig te laten bezinken. Zo is ons beloofd. Het is een weg die geleidelijk omhoog gaat om aan het eind weer kronkelig af te dalen naar de leegte van de woestijn. Nog 5km te gaan en de weg wordt wel heel steil en kronkelig. Van een dorp is nog geen spoor te bekennen. Als mijn navigatie zegt dat ik nog een paar bochten moet maken zie ik de ‘oase’ voor me liggen. We stappen even uit om aan de rand van de weg naar beneden te kijken. We zien alleen afbraak en bouwvallige huisjes van gekleurde golfplaat en planken. Huh? Vergissen wij ons nu of is dit een luchtspiegeling zoals je in de woestijn vaker schijnt te hebben of hebben we een verkeerde aflag genomen? Dit kan toch niet onze heerlijke plek zijn, te midden van de woestijn, om onze indrukken te laten bezinken. Natuurlijk laten wij ons niet uit het veld slaan en rijden door. Het is tenslotte nog 3km. Zie je wel, we rijden het dorp voorbij maar via een vlijmscherpe haarspeldbocht gaan we weer terug richting het dorp. We zien in het dorp een weg weer omhoog gaan met een verwijzing naar ons ‘hotel’. Als we de afslag naar beneden naar ons hotel zien slaat de schrik ons om het hart. Is dit ons hotel? We lopen tussen de rommel en bouwmaterialen naar beneden waar iemand staat te zwaaien. Ja, dat moet dan de hartverwarmende crew zijn die ons hier gaat verzorgen. Er komt een wat oudere vrouw, met wandelstok, op ons toegelopen. Wij vragen heel verbaasd of dit het hotel is. We zien alleen bouwmaterialen en klerezooi. Ik wil meteen rechtsomkeert maken, maar we hebben vandaag 300km gereden, ik ben moe, verkouden en niet lekker. We lopen het kleine vrouwtje achterna en ze laat ons een van de twee huisjes zien waar we kunnen slapen. “Is dit het hotel?” vraagt Fabienne nogmaals. “Is hier echt voor ons gereserveerd?” Vraagt ze ongelovig. Er is hier in de buurt helemaal niets anders, echt niets dus vraagt Fabienne of we hier ook eten kunnen krijgen. Ze zegt dat er een restaurant is in het dorp, maar dat is een stuk terug en daar willen we niet naartoe lopen in het donker. Fabienne vraagt of zij dan wat te eten kan maken. Ja dat kan. Ze kan wel wat eten maken voor ons. Polllo, kip dus. Maar terwijl Fabienne met de vrouw naar het huisje liep heb ik gewoon even een blik in de keuken geworpen. Ik kom snel tussenbeide en zeg dat we brood eigenlijk wel lekkerder vinden. We hebben zelf nog wat beleg, een avocado en yoghurt, We staan te dubben of we terug gaan rijden naar Arica, waar we morgen ook langsrijden, of dat we hier toch maar slapen. Alles goed afwegend lijkt het verstandiger nu niet nog eens 100km te gaan rijden. We zijn moe en ik ben niet al te fit dus nemen we ons verlies. Maar wat een deceptie is dit onderkomen na ons fantastische hotel van gisteren. Een domper kan je het wel noemen. 

Ze heeft gelukkig wel twee koude biertjes, zonder alcohol weliswaar, maar nu smaakt alles. 

Ons kamertje in ons ‘hotel’ is wel oké, maar omdat er verder niets is om naar toe te gaan, liggen we om half acht languit op bed ons blog te schrijven en een boek te lezen. Na ons eten wil Fabienne, met ons o zo handige dompelaartje, nog even water koken voor de koffie. En even later is het “pats” en zit iedereen zonder stroom en in het donker. Nu hebben wij gelukkig naast de Nepal donsjacks ook de Nepal hoofdlampjes bij ons dus moet Fabienne op zoek naar iemand die de stroom er weer op kan zetten. Ze hebben hier stroom van de zonnecollectoren en die kunnen geen warmte-apparaat aan. We krijgen gekookt water van de vrouw om koffie te maken. 

Er is hier verder helemaal niks te doen, behalve dan een blog schrijven en een boekje lezen. We hebben hier in ‘the middle of nowhere’ natuurlijk ook geen WiFi. Dus het blog komt een dag later.